ვიქტორი, პენსიაზე გასული გეოლოგი, მთელი ცხოვრება ტაიგას უყვარდა. ის უკვე სამოცდაათ წელს გადაცილებული იყო, მაგრამ ყოველ ზაფხულს მდინარის პირას მდებარე თავის ძველ ხის სახლში ბრუნდება, სადაც ოდესღაც ექსპედიციებს ხელმძღვანელობდა. ადგილობრივები დიდი ხანია შეეჩვივნენ მის მარტოობას – მოხუცი მშვიდად ცხოვრობდა, სახურავს არემონტებდა, სოკოს კრეფდა და კრაზანას ჩაის ამზადებდა.
მაგრამ იმ დღეს ყველაფერი ცუდად წავიდა.
დილა ჩვეულებრივად დაიწყო: ფიჭვებს შორის მსუბუქი ნისლი იყო მოქცეული, ჰაერში ფისისა და ნესტიანი მიწის სუნი იდგა. ვიქტორმა კალათა და ჩაის თერმოსი აიღო და ტყის სიღრმეში გაემართა, სადაც ყოველთვის პორჩინის სოკო იზრდებოდა. მის გვერდით გაიქცა მისი მოხუცი, მაგრამ ერთგული ძაღლი, ჰასკი სახელად ბურანი. ის უკვე თორმეტი წლის იყო, მაგრამ მისი თვალები ისევ იგივე ერთგულებითა და ძალით ბრწყინავდა, როგორც ადრე.
ისინი რამდენიმე საათის განმავლობაში სეირნობდნენ, როდესაც ვიქტორმა ახალი კვალი შენიშნა – უზარმაზარი თათების კვალი ნესტიან მიწაზე. „დათვის“, – ჩაილაპარაკა მან. „და როგორც ჩანს, ბოკვრებთან ერთადაა…“
ბურანი გამოფხიზლდა, კისერზე ბეწვი აუკანკალდა. ვიქტორი უკან დაბრუნებას აპირებდა, მაგრამ უეცრად ხშირი ბუჩქების უკნიდან დაბალი, მუქარის ღრიალი გაისმა.
მას მხოლოდ კალათა დააგდო და უახლოესი ხისკენ გაიქცა. ჰასკიმ ხმამაღლა დაიღრინა, რამაც დათვი გააფანტა, მაგრამ უკან არ დაიხია – ბუჩქების უკნიდან ორი ბოკვერი გამოვარდა და ახლა დედალი სასტიკად იცავდა თავის შთამომავლობას.
კანკალით, ვიქტორი უახლოეს ფიჭვზე ავიდა. ხელები სველ ქერქზე სრიალებდა, სუნთქვა უჭირდა, მაგრამ შიშმა ძალა მისცა. ის დაახლოებით ექვსი მეტრის სიმაღლეზე იყო – და მხოლოდ მაშინ გაბედა ქვემოთ დახედვა.
ხის ქვეშ უზარმაზარი, ყავისფერ-წითელი დათვი იდგა. ის ფხუკუნებდა, შემოტრიალდა, უკანა ფეხებზე წამოდგა და ქერქზე კლანჭები აწვა. ბოკვრები ახლოს მიცოცავდნენ, დუნდულები აწეული ჰქონდათ და მოხუცს უყურებდნენ.
„წადი!“ – დაიყვირა ვიქტორმა. „დაიკარგეთ, ბეწვიანო ეშმაკოებო!“
მაგრამ ცხოველები არ წასულან. წუთები მარადისობასავით გაიწელა. მან იგრძნო, როგორ დაუბუჟდა ხელები, როგორ კანკალებდა მისი სიმძიმის ქვეშ ყველა ტოტი. სადღაც შორს ჩხიკვები ყვიროდნენ და დრო თითქოს სუნთქვასა და შიშს შორის გაყინული იყო.
ერთი საათი უნდა გასულიყო. დედა დათვს წასვლის არანაირი ნიშანი არ ეტყობოდა. ვიქტორმა იცოდა, რომ თუ ჩასვლას შეეცდებოდა, ეს დასასრული იქნებოდა. მისი ხმა უკვე ჩაწყდა კივილისგან, ყელი გამომშრალი ჰქონდა და ბურანი… ბურანი გაქრა.
„ალბათ გაიქცა“, – მწარე აზრი გაუელვა. შემდეგ კი ქვემოთ ყეფა გაიგონა.
ხმამაღლა, გაბრაზებული, თავდაჯერებული. ბურანი ბრუნდებოდა.
ხეების უკნიდან გამოვარდა, ჭუჭყიანი, ბეწვზე ხავსის გროვებით, მაგრამ ისეთივე გადაწყვეტილი, როგორც ყოველთვის. სირბილით გაიქცა, დათვსა და ხეს შორის მოთავსდა და დაიწყო ღრენა, ყეფა და ხტუნაობა, ცდილობდა ყურადღების მიპყრობას. დათვმა კბილები გამოაჩინა, რამდენიმე ნაბიჯი გადადგა მისკენ და შემდეგ უცებ გაჩერდა.
ბურანი ერთი სანტიმეტრითაც არ უკან დაიხია.
ვიქტორმა ზემოდან დაიყვირა, შიშისგან და მკლავებში ტკივილისგან გაბრუებულმა:
„ბურან! უკან დაბრუნდი! ნუ შეაწუხებ მას!“
მაგრამ ძაღლი, თითქოს არ ესმოდა, განაგრძო მხეცის ძახილი.
დათვი საბოლოოდ ოთხზე დაეცა, ისევ ფხუკუნებდა, ბოკვრებისკენ შებრუნდა და წუწუნით გაემართა. ბოკვრები მორჩილად გაჰყვნენ მას, ხანდახან უკან იხედებოდნენ.
როდესაც ყველაფერი დაწყნარდა, ვიქტორს მაშინვე არ სჯეროდა საკუთარი გადარჩენის. ის ნელა დაეშვა, მუხლები უკანკალებდა, გული უცემდა. ბურანი მის გვერდით იდგა, მძიმედ სუნთქავდა, კუდი კი ამაყად აწეული ჰქონდა. მოხუცი დაიჩოქა, ჩაეხუტა, შუბლი ბეწვზე მიადო.
„შენ გადამარჩინე… შენ, ძველო მგელო“, – ჩურჩულით თქვა მან. „შენ გადამარჩინე“.
ისინი დიდხანს უკან ბრუნდებოდნენ. მზე უკვე ჩადიოდა, ჩრდილები გრძელდებოდა და ტყის სურნელი ძლიერი და თბილი იყო. ვიქტორი მიდიოდა, ხელს ძაღლის ზურგზე ედო, თითქოს ეშინოდა, რომ გაქრებოდა, თუ გაუშვებდა.
მოგვიანებით, სახლში, ის დიდხანს იჯდა ვერანდაზე და უყურებდა, როგორ ეძინა ბურანს მის ფეხებთან. მისი ძველი ქუდი ახლოს იდო, მაგიდაზე კი ცივი ჩაის ფინჯანი იდო.
ფიქრობდა, რამდენი წელი იცოცხლა, რამდენი ენახა და რა თხელი შეიძლება იყოს ზღვარი სიცოცხლესა და სიკვდილს შორის.
და მხოლოდ ერთი გრძნობა ავსებდა მის სულს – უსაზღვრო მადლიერება. იმიტომ, რომ ახლოს იყო ვიღაც, ვინც არ გაიქცა. ვისაც არ ეშინოდა.
ვინც უბრალოდ მოვიდა და გადაარჩინა.
და დილით, როდესაც მზე ტყეზე ამოვიდა, ვიქტორმა ხმამაღლა თქვა:
„ახლა დანამდვილებით ვიცი, ბურან… ანგელოზები ხანდახან ოთხზე დადიან“.
